Psychodiagnostiek in de hulpverlening aan volwassenen en ouderen

Goede hulpverlening aan volwassenen en ouderen begint met een goede diagnostiek. Het gebruik van een gestructureerd diagnostisch proces, zoals weergegeven in de diagnostische cyclus, helpt ons de vijf basisvragen van cliënten te beantwoorden: ‘Wat is er met mij aan de hand?’ (onderkenning), ‘Hoe komt dat?’ (verklaring), ‘Hoe gaat dat verder evolueren?’ (predictie), ‘Hoe kan ik mijn problemen aanpakken?’ (indicatie) en, achteraf, ‘Heeft de aanpak geholpen?’ (evaluatie). Een gestructureerde werkwijze beschermt ons tegen het maken van oordeelsfouten.

In dit handboek, dat geschreven werd door clinici en academici, laten we zien hoe hulpverleners gestructureerd te werk gaan om de vijf basisvragen van cliënten te beantwoorden.

We illustreren de stappen van het diagnostisch proces voor verschillende ziektebeelden, zoals ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen, psychotische stoornissen, stemmingsstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen, verslaving en dementiële beelden. We geven informatie over de definitie, epidemiologie en verklaringsmodellen van die ziektebeelden, en bieden concrete handvatten voor de (differentiaal) diagnostiek en de behandeling ervan. Ook concreet instrumentarium en do’s-and-don’ts in het contact met specifieke cliëntengroepen worden besproken. We adviseren een multi-method en multi-informant benadering en bespreken de correcte interpretatie van testresultaten in een toegankelijke taal.

Dit handboek is geschreven voor studenten en hulpverleners in de klinische praktijk die diagnostische vragen van cliënten en collega-hulpverleners trachten te beantwoorden. Het biedt inzicht in de meest geëigende aanpak van het diagnostisch proces en geeft recente informatie over de besproken ziektebeelden.

Laurence Claes, klinisch psychologe en gedragstherapeute, is als hoogleraar verbonden aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de KU Leuven en de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Antwerpen. Zij doceert psychopathologie, klinische psychodiagnostiek en klinische interventies. Ze is eindverantwoordelijke van de interuniversitaire permanente vormingen Klinische Psychodiagnostiek, Kind & Adolescent en Volwassenen vanuit KU Leuven en supervisor gedragstherapie.

Tim Bastiaens is klinisch psycholoog en gedragstherapeut. Hij is hoofd van het Expertisecentrum Klinische Psychodiagnostiek van het UPC KU Leuven en psychodiagnostisch werkzaam op de opnameunit voor differentiaaldiagnostiek en persoonlijkheidsstoornissen (afdeling Lodewijk). Hij is verbonden aan de PEV Klinische Psychodiagnostiek (KU Leuven, VUB en UGent) en aan de postgraduaatsopleidingen Psychodiagnostiek en Forensische Psychodiagnostiek & Counseling aan de Thomas More Hogeschool Antwerpen. Hij doctoreerde aan de KU Leuven over het DSM-5 Sectie III persoonlijkheidsmodel en is lid van de VVKP-divisie Psychodiagnostiek.

Cilia Witteman is hoogleraar Psychodiagnostiek, in het bijzonder de diagnostische besluitvorming aan
de Radboud Universiteit Nijmegen. Ze leidt de onderzoeksgroep Diagnostic Decision Making aan het
Behavioural Science Institute van die universiteit.