Grondrechten. Een enkele fascist, communist of jihadist daargelaten, draagt iedereen ze hoog in het vaandel. Tot je naar de praktijk kijkt: vaandelvlucht volgt zodra rechten ongemakkelijk worden. En ongemakkelijk zijn ze. Onvermijdelijk ongemakkelijk. Ze laten veel ruimte voor choquerend of ronduit vulgair gedrag. De Grondwet is er tenslotte ook voor racisten, hooligans en homofoben.
Veel politici en beleidsmakers daarentegen lijken slechts gelukkig als ze allerlei ongewenst gedrag bij wet kunnen verbieden. Of het nu gaat om boerkini’s, negationisme of seksisme: de relatiestatus tussen Wetstraat en rechtsstaat laat zich in het gunstigste geval omschrijven als it’s complicated.
Recht werkt bovendien vaak averechts. Ongewenst gedrag bestrijden door het te verbieden en te sanctioneren heeft de aantrekkingskracht van de eenvoud. Maar het heeft ook de diepgang van een surfplank: de realiteit laat zich niet zomaar sturen door inktvlekken op papier.
Grondrechtenspecialist en rechtsantropoloog Jogchum Vrielink neemt de actualiteit op de korrel. Hij laat steevast een tegengeluid horen wanneer de waan van dag het dreigt te halen en spaart daarbij links noch rechts. Pro Deo bundelt zijn snijdende opiniestukken. Het zijn beschouwingen van een opiniemaker-in-bijberoep. Geboren uit noodzaak: omdat Twitter maar 140 tekens toelaat.
